Stal narzędziowa węglowa to materiał, który jest używany do produkcji narzędzi skrawających jak: wiertła, frezy, narzynki, pilniki. Jest to stal niższej jakości niż stal szybkotnąca HSS, ale tańsza. W dawnym oznaczeniu narzędzia wyprodukowane ze stali narzędziowej były oznaczana symbolem WS.
Stal narzędziowa dzieli się na: stal płytko hartującą i głęboko hartującą
- Stal płytko hartującą stosuje się ze względu na swoje właściwości fizyczne w narzędziach, które nie przekraczają średnicy/grubości wynoszącej 20 mm. Stal ta zachowuje również ciągliwość rdzenia. W oznaczeniu tej stali zawiera się litera E.
Rodzaje stali: N7E, N8E, N9E, N10E, N11E, N12E, N13E
- Stal narzędziowa głęboko hartująca stosowana jest w przypadku narzędzi o dużych wymiarach, ponieważ mimo dużej grubości zahartowanej warstwy pozostaje w nich ciągliwy rdzeń. Stale te posiadają oznaczenia bez litery E: N5, N6, N7, N8, N9, N10, N11, N12, N13.
Zaletami stali narzędziowych jest drobnoziarnista struktura, duża twardość uzyskana po hartowaniu – nawet 64 HRC oraz stosunkowo niska cena.
Wadami jest niska odporność na wysoką temperaturę ( 180°÷300° ), tendencja do hartowania w wodzie (co może powodować powstawanie pęknięć oraz rys hartowniczych).
W tabeli nr. 1 zestawiono twardość stali narzędziowych.
Znak Stali | Twardość w stanie zmiękczonym | Twardość w stanie hartowanym |
HB max | HRC min | |
N5 | 183 | 58 |
N6 | 61 | |
N7, N7E | 187 | 62 |
N8, N8E | ||
N9, N9E | 197 | |
N10, N10E | 62÷64 | |
N11, N11E | 207 | |
N12, N12E | ||
N13, N13E | 217 | 63÷64 |
W tabeli nr. 2 zestawiono stal narzędziową i narzędzia jakie się wykonuje z tej stali
Znak stali | Główne zastosowanie |
N13E, N13 N12E, N12 | pilniki, narzędzia do obróbki metali (z małą prędkością skrawania), narzędzia do obróbki kamieni młyńskich i kamieni do ostrzenia noży, pierścienie do przeciągania rur, noże do papieru, narzędzia grawerskie, znaczniki, skrobaki itp. |
N11E, N11 N10E, N10 | wiertła, frezy, rozwiertaki, gwintowniki, narzynaki i narzynki, nacinaki do pilników, wykrojniki, noże krążkowe, piły do metali, matryce, szczęki i noże do maszyn do wyrobu gwoździ, pióra do pisania, kły do tokarek itp. |
N9E, N9 | przebijaki, duże rozwiertaki i gwintowniki, , matryce do pracy na zimno, narzędzia do obróbki twardego drewna itp. |
N8E, N8 | przebijaki, dłuta zwykłe i krzyżowe, noże do nożyc pracujących na zimno, przecinaki, zagłowniki i dłuta pneumatyczne, stemple itp. |
N7E, N7 | młotki kowalskie, wykrojniki, narzędzia do obróbki drewna |
N6 | siekiery, narzędzia kowalskie, narzędzia do obróbki drewna |
N5 | młotki, siekiery, narzędzia do obróbki drewna itp. |
5 komentarzy
Znajomy bardzo polecał stale tej grupy do kucia, jak odporne na błędy (przegrzanie) i z niską tendencją do rozrostu ziaren. Ale jakoś mam kłopot ze znalezieniem kogoś kto sprzedawałby ilości hobbystyczne ;).
W dużym mieście nie powinno być problemu z dostępnością tego typu stali w niewielkich ilościach. Sam klika razy kupowałem stal narzędziową w Warszawie
Ja szukam stali n7e i nigdzie nie mogę jej namierzyć. Jeśli wiesz, gdzie można ją nabyć, proszę o pomoc.
Ja kiedyś korzystałem z firmy z Łodzi Profmetkol i Tech-Met Opoczno, tam może znajdziesz taką stal.
Według norm PN-EN ISO, stal narzędziowa to ta sama grupa stali co stale szybkotnące. Cały ten artykuł jest niepoprawny. Już od dawna nie stosuje się nomenklatury stali węglowej, tylko określa się to jako stal niestopowa.