Dobór wiertła to kwestia nastręczająca wielu problemów. Wykonanie otworów pod konkretne gwinty wymaga dużej staranności. Aby para gwintów spełniała swoje zadanie konieczne jest ich dokładne dopasowanie. Oznacza to, że przy wykonywaniu gwintu niezbędne bywa precyzyjne zachowanie średnicy otworu oraz rodzaju wykonywanych nacięć. To podstawowy wyznacznik starannego doboru wiertła do wykonania konkretnego otworu dla gwintownika.
Gwint jest śrubowym nacięciem wykonywanym w otworze materiału lub na jego zewnętrznej walcowatej powierzchni. Para gwintów umożliwia wytrzymałe połączenie w wyniku ruchu śrubowego z kompatybilnym odpowiednikiem. Gwinty mają wiele form zależnie od przeznaczenia czy kształtu, a poza zewnętrznym i wewnętrznym wyróżnia się też drobno i grubozwojowe, metryczne, prostokątne, walcowe, okrągłe i wiele innych.
Dobór wiertła – jak dobierać otwory pod gwint?
Średnica wiertła powinna być mniejsza niż wykonywanego gwintu. Różnicę określa specjalna tabela wskazująca, jaki rozmiar wiertła wymagany jest przy tworzeniu gwintu o oznaczeniu M1, M3 czy G 1/16.
Różnica średnic wierteł jest też uzależniona od rodzaju wykonywanego gwintu – metrycznego zwykłego, gwintu metrycznego drobnozwojowego czy też gwintu calowego. Każdemu oznaczeniu rozmiaru gwintu odpowiada konkretny rozmiar wiertła.
Przed przystąpieniem do wiercenia otworu trzeba też założyć, że przy wierceniu ręcznym wiertło rozbije otwór w zależności od warunków i wprawnej ręki a może to być 0,05 do nawet 0,5 mm.
Metoda obliczeniowa
O ile korzystanie z tabeli doboru wierteł pod gwintownik jest jasne, to metoda obliczenia już niekoniecznie.
Np. Chcemy wykonać gwint o rozmiarze M10. Gwint zwykły metryczny M10 posiada skok P-1,5mm, więc:
D = M – P
D = 10 – 1,5 = 8,5 mm
Gdzie: | D – Średnica otworu | M – Rozmiar Gwintu | P – Skok Gwintu |
---|
Tabela Gwintów [rozmiary i skoki gwintów, średnice wierteł]
Gwint Metryczny M | Gwint Metryczny Drobnozwojny MF | Gwint Rurowo-Walcowy G | ||||||
Rozmiar Gwintu | Skok Gwintu P [mm] | Średnica Wiertła [mm] | Rozmiar Gwintu | Skok Gwintu P [mm] | Średnica Wiertła [mm] | Rozmiar Gwintu | Skok Gwintu P [mm] | Średnica Wiertła [mm] |
M1 | 0,25 | 0,75 | M4 x 0,5 | 0,5 | 3,5 | G-1/16″ | 0,907 | 6,7 |
M ,1 | 0,25 | 0,85 | M4,5×0,5 | 0,5 | 4 | G-1/8″ | 0,907 | 8,8 |
M1,2 | 0,25 | 0,95 | M5x0,5 | 0,5 | 4,5 | G-1/4″ | 1,337 | 11,8 |
M1,4 | 0,3 | 1,1 | M5,5×0,5 | 0,5 | 5 | G-3/8″ | 1,337 | 15,25 |
M1,6 | 0,35 | 1,25 | M6x0,75 | 0,75 | 5,2 | G-1/2″ | 1,814 | 19 |
M1,7 | 0,35 | 1,3 | M7x 0,75 | 0,75 | 6,2 | G-5/8″ | 1,814 | 21 |
M1,8 | 0,35 | 1,45 | M8x0,75 | 0,75 | 7,2 | G-3/4″ | 1,814 | 24,5 |
M2 | 0,4 | 1,6 | M8x1 | 1 | 7 | G-7/8″ | 1,814 | 28,25 |
M2.2 | 0,45 | 1,75 | M9x075 | 0,75 | 8,2 | G-1″ | 2,309 | 30,75 |
M2,3 | 0,4 | 1,9 | M9x1 | 1 | 8 | G-1.1/8″ | 2,309 | 35,5 |
M2,5 | 0,45 | 2,05 | M10x0,75 | 0,75 | 9,2 | G-1.1/4″ | 2,309 | 39,5 |
M2,6 | 0,45 | 2,1 | M10x1 | 1 | 9 | G-1.3/8″ | 2,309 | 42 |
M3 | 0,5 | 2,5 | M10x1,25 | 1,25 | 8,8 | G-1.1/2″ | 2,309 | 45 |
M3,5 | 0,6 | 2,9 | M11 x 0,75 | 0,75 | 10,2 | G-1.3/4″ | 2,309 | 51 |
M4 | 0,7 | 3,3 | M11x1 | 1 | 10 | G-2″ | 2,309 | 57 |
M4,5 | 0,75 | 3,8 | M12x1 | 1 | 11 | |||
M5 | 0,8 | 4,2 | M12x1,25 | 1,25 | 10,8 | |||
M6 | 1 | 5 | M12x1,5 | 1,5 | 10,5 | |||
M 7 | 1 | 6 | M14x1 | 1 | 13 | |||
M8 | 1,25 | 6,8 | M14x1,25 | 1,25 | 12,8 | |||
M9 | 1,25 | 7,8 | M14x1,5 | 1,5 | 12,5 | |||
M10 | 1,5 | 8,5 | M15x1 | 1 | 14 | |||
M11 | 1,5 | 9,5 | M15x1,5 | 1,5 | 13,5 | |||
M12 | 1,75 | 10,2 | M16x1 | 1 | 15 | |||
M14 | 2 | 12 | M16x1,25 | 1,25 | ||||
M16 | 2 | 14 | M16x1,5 | 1,5 | 14,5 | |||
M18 | 2,5 | 15,5 | M17x1 | 1 | 16 | |||
M20 | 2,5 | 17,5 | M17x1,5 | 1,5 | 15,5 | |||
M22 | 2,5 | 19,5 | M18x1 | 1 | 17 | |||
M24 | 3 | 21 | M18x1,5 | 1,5 | 16,5 | |||
M27 | 3 | 24 | M18x2 | 2 | 16 | |||
M30 | 3,5 | 26,5 | M20x1 | 1 | 19 | |||
M33 | 3,5 | 29,5 | M20x1,5 | 1,5 | 18,5 | |||
M36 | 4 | 32 | M20x2 | 2 | 18 | |||
M39 | 4 | 35 | M22x1 | 1 | 21 | |||
M42 | 4,5 | 37,5 | M22x1,5 | 1,5 | 20,5 | |||
M45 | 4,5 | 40,5 | M22x2 | 2 | 20 | |||
M48 | 5 | 43 | M24x1 | 1 | 23 | |||
M52 | 5 | 47 | M24x1,5 | 1,5 | 22,5 | |||
M56 | 5,5 | 50,5 | M24x2 | 2 | 22 | |||
M60 | 5,5 | 54,5 | M25x1 | 1 | 24 | |||
M64 | 6 | 58 | M25x1,5 | 1,5 | 23,5 | |||
M68 | 6 | 62 | M25x2 | 2 | 23 | |||
M26x1,5 | 1,5 | 24,5 |
14 komentarzy
A jak jest w przypadku wygniataków?
Otwory “piloty” powinny być nieco większe niż do zwykłego gwintowania.
Ale o ile większe?
Tak, otwory są większe od otworów wykonywanych pod gwintowniki wiórowe. W katalogu Fanar można znaleźć otwory jakie trzeba wykonać pod odpowiednie wygniataki.
Jeszcze trzeba zwracać uwagę na jakość samych wierteł. Niestety pod tym względem całkiem łatwo się naciąć, ponieważ nie brakuje na rynku kiepskich rozwiązań – niekoniecznie mam tu na myśli wiertła chińskie. Zaopatruję się od pewnego czasu w muntech24 i mam dobrą opinię na temat oferowanych tak produktów. Generalnie warto dobierając wiertła kierować się opiniami dotychczasowych użytkowników. Internet na szczęście jest pod tym względem łaskawy 🙂
Mamy dziś bardzo szeroki rynek i jak ktoś chce kupić dobrej klasy wiertła to raczej problemu z tym nie ma. Ja preferuję internet z uwagi na daleko idącą różnorodność – jakoś łatwiej mi wybrać jak sobie spokojnie wszystko obejrzę, poczytam specyfikacje itp. Plus doświadczenie w budowlance mnie nauczyło, aby na wiertłach nie oszczędzać, bo na dłuższą metę jest to oszczędność pozorna.
Witam,
Próbuję trochę na siłę dobrać gwintownik do otworu i mam pytanie, co się stanie, jeżeli będzie minimalnie za duży?
Konkretnie: Chcę kupić standardowy pręt gwintowany M20.
Po pierwsze nie do końca rozumiem “gwintowany pręt” vs. “gwintowana szpilka” – jaka jest różnica?
Po drugie czytam i próbuję poskładać rozproszone fragmenty informacji… co wygląda następująco:
Jeżeli dobrze rozumiem, to “standardowy” pręt gwintowany M20 będzie miał prawy gwint o skoku 1,5mm – czy tak?
Na taki pręt zamierzam nakręcić koło zębate, któremu chcę zrobić gwint M20, ale widzę, że ma ono otwór 19 mm,
a z Tabeli tutaj odczytuję, że powinno być 18,5mm dla M20x1,5.
Nie do końca jestem pewien, czy te informacje poskładałem prawidłowo razem…
W moim przypadku, fajniej byłoby, gdyby standardowy pręt gwintowany miał M20x1, bo wtedy w mojej zębatce the 19mm byłoby w sam raz… 🙂
Zastanawiam się zatem, jak temat ugryźć/obejść. Rozumiem, że znalezienie pręta M20x1 będzie droższe, pewnie na zamówienie, a do tego gwintownik M20x1 do mojej zębatki pewnie też. Kombinuję zatem, co by się stało, jeżeli próbowałbym na siłę w zębatce ten otwór 19mm nagwintować jednak standardowym gwintownikiem M20x1,5 (o ile dobrze na wstępie zrozumiałem, że DIN 976 to M20x1,5)?
Jaki będzie miał problem taki gwint M20x1,5 na otworze o 0,5 mm za dużym (19mm zamiast 18.5mm). Dodatkowo zastanawiam się nad 2 kwestiami. Jak sprawdzić, czy ta zębatka jest hartowana. Jeżeli tak, to czy dobrze kombinuję, że ktoś powinien mi ten otwór wewnętrzny rozgrzać palnikiem do białości i zostawić do wystudzenia, aby się rozhartował? Zastanawiam się też, czy cała zębatka (ślimacznica) się nie uszkodzi, bo mam wrażenie, że ta część wewnętrzna jest ze stali (srebrnoszara błyszcząca), a część z zębami (ten zewnętrzny krąg) tak mi nie za bardzo wygląda na stal ale raczej jakby aluminium (też srebrne, ale bardziej z odcieniem białego). Dodatkową obawę co do gwintowania budzi mi wąska szczelina w otworze 19mm na klin. Czy podczas rozhartowywania (o ile jest ono konieczne) można to wypełnić jakimś spoiwem, i jakoś trochę pilnikiem, a potem wiertłem wyrównać otwór? Czego użyć, aby nie było za miękkie ani za twarde, aby potem gwintownik prawidłowo nagwintował?
Wybaczcie tak wiele “dziecinnych” pytań. Chciałbym pomajsterkować, ale żeby nie napsuć “towaru”, postanowiłem zapytać Ekspertów 🙂
Standardowy pręt gwintowany M20 będzie miał gwint prawy M20 o skoku 2,5mm.
Gwint M20x1,5 to jest gwint drobnozwojny
Witajcie ponownie, choć nie mam pewności, czy ktoś tu zagląda…?
Chciałbym się upewnić, czy do mojego detalu z otworem 19mm (i wcięciem na klin), jak pisałem powyżej nadawałby się ten gwintownik: “GWINTOWNIK DROBNOZWOJNY M20x1 OMT”. Czytam, że jest zgodny z normą DIN 2181. Zestaw składa się z wstępnego i wykańczającego. Z tabelki tutaj widzę, że do M20x1 powinien być otwór 19mm, więc zgaduję, że to powinno pasować? Dziękuję i pozdrawiam, Piotr.
1. Gwintowany pręt a gwintowana szpilka – zasadniczo żadna różnica, szpilka może mieć wyfrezowany otwór pod imbus.
2. Jak zrobisz gwint M20 x 1,5 na otworze 19 to powstanie luz między zwojami gwintu. Pytanie czy możesz go zaakceptować.
3. Czy stal jest hartowana sprawdzisz twardościomierzem i odniesiesz wyniki do tabel lub możesz mając pewny kawałek stali hartowanej wykonać próbę “garażową” – zatrzeć z mniej więcej tą samą siłą materiał hartowany i badany rysikiem lub pilnikiem i porównać powierzchnię (uwaga, materiał może mieć tylko twardą powłokę, co nie oznacza, że jest hartowany). Proponuję zapoznać się z procesem hartowania. Pytanie też do czego to potrzebne?
4. Różnica barw materiału może wynikać z nałożonych powłok / procesów cieplno-chemicznych.
5. Gwintownik jak gwintownik. Na pierwszy rzut oka powinien dać radę.
Jeżeli chodzi o wiertła, to od lat używam ”kobaltowe” marki FENES. Pozostałe za drogie, gdzie płaci się jedynie za logo lub są guzik warte. Bardzo znana firma może buty wyczyścić tym z FENES-u, a ceny mają z kosmosu. Dla niewtajemniczonych: te wiertła są wykonane z HSS-u z dodatkiem kobaltu, którego zawartość może wynosić 3-10 %, na oznaczeniu bywa też HSS-e. Najlepszym rozwiązaniem jest 5% i nie ma sensu przepłacać. FENES to wie i tam jest 5%. Takie wiertło przejdzie sprężynówkę na małych obrotach, a w zwykłych stalach znudzi ci się liczenie do ostrzenia. Zapomniałem już dawno temu o sprintach do szlifierki, używam ponad 20 lat. Oczywiście te wiertła trzymają wymiar i pod gwinty polecam.
Szpilka to pręt z gwintem na jednym lub po obu końcach, który często jest wykorzystywany w blokach silników czy maszyn i rzadko tam występuje gwint metryczny. Środek jest gładki, bo po co marnować czas i narzędzia. Poza tym gładka powierzchnia ułatwia nasuwanie elementów przed skręceniem. Pręty gwintowane po całości, to uniwersalne rozwiązanie z gwintem metrycznym – docinasz i masz. Różnica głównie w klasie wytrzymałości, szpilki muszą wytrzymywać spore wartości na zrywanie i tu się kłaniają klasy śrub.
W przeciętnych, warunkach wystarczy rozmiar gwintu przemnożyć razy 8 i mamy średnicę otworu. Drobna różnica jest niwelowana rozbiciem wierconego otworu wiertłem. Np. Gwint M3 to 3×8 =24, czyli wiertło 2,4 mm. M5 to 5×8=40, czyli wiertło fi 4,0 mm i.t.d.
Witam, zgadzam się z przedmówcą LECHem, z tym że z tego jak pamiętam , ta reguła sprawdza się przy gwintach od 0 do M10.
Metoda przez Ciebie podana daje poprawne wyniki ale tylko częściowo pokrywające się z tym co kiedyś opanowałem pamięciowo. Nauczyli mnie starzy ślusarze jakie wiertło powinno się stosować pod dany gwint. Np. pod M6 wiercimy fi 4,8 a nie 5 jak się obecnie spotyka w tabelach, pod M8 – wiertło fi 6,8 – wg Twojej metody wychodzi 6,4 – będzie za ciasno, grozi ułamaniem gwintownika. Pod M 10 ja stosuję 8,2 a nie 8,5 jak w tabeli. Obliczone 8,0 będzie za ciasne na pewno… Także metoda dobra ale raczej do małych gwintów maksimum do M6. Dużo zależy od tego jakie ma być pasowanie gwintu oraz jakiego kompletu gwintowników używamy. Jeżeli tzw. dwusztukowe to najczęściej jest OK wg tabeli, Jednak jeżeli zależy nam na uzyskaniu tzw. ciasnego gwintu np. pod szpilkę to dawniej zalecano wykonanie tzw. gwintu z pod 2-ki czyli przy użyciu pierwszych dwóch gwintowników z kompletu trzysztukowego i nie stosować gwintownika wykańczającego. Wiem, że w dobie produktów typu Loctite to się może wydawać zbyteczne ale są miejsca gdzie nie da się zastosować chemii a zależy nam żeby szpilki się nie wykręcały np. przy kolektorze wydechowym. Osobne zagadnienie to wykonywanie gwintów gwintownikami maszynowymi, które mogą pracować z dużymi obrotami ale wymagają chłodzenia i odpowiedniego doboru średnicy wiertła. Decyduje też twardość materiału w którym chcemy gwintować. W materiałach twardych trzeba się bardziej trzymać górnej granicy tolerancji.
24 = 2,4 ? Przecież to 10 razy mniej.